کاریگەری گرژییە سیاسی و ئەمنییەکان لەسەر بازاڕە داراییەکانی ئێران - It's Over 9000!

کاریگەری گرژییە سیاسی و ئەمنییەکان لەسەر بازاڕە داراییەکانی ئێران

نوسراو لە بەرواری 2024 , October 22
0 0

 بازاڕە داراییەکانی ئێران لەژێر کاریگەریی گرژییە سیاسی و ئەمنییەکان کە بەهۆی ئەگەری هەنگاوی سەربازیی ئیسرائیلەوە دروستبووە، ڕووبەڕووی هەڵاوسانی توند بوونەتەوە. ڕۆژی سێشەممە، بە هۆی ئەم نیگەرانیانە، پێوەرەکانی بۆرسەی تاران جارێکی دیکە لە ژێر کەناڵی دوو ملیۆن یەکە دابەزی. هاوکات نرخی دۆلار لە بازاڕی کراوەدا گەیشتە سەرووی ٦٦ هەزار تۆمان کە ئەمەش ئاماژەیە بۆ بەردەوامی ناسەقامگیری لە ئابووری وڵاتدا. هەروەها هۆکارەکانی دیکە وەک بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین کاریگەرییان لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین هەبووە.

لە دۆخێکی وادا وەبەرهێنەران و چالاکانی ئابووری زیاتر ڕووبەڕووی نادڵنیایی دەبنەوە، ئەمەش بووەتە هۆی سووتەمەنی کشانەوەی سەرمایە لە بازاڕە داراییە ناوخۆییەکان و زیادبوونی خواست لەسەر دراوە بیانییەکان. ئەم دۆخە گوزارشت لە کاریگەرییە یەکگرتووەکانی گوشارە سیاسی و ئابوورییەکان دەکات لەسەر ئابووری ئێران، کە هاوکات لەگەڵ نیگەرانی زیاتر لە داهاتووی سیاسی و ئەمنیی ناوچەکە بووە. 

لە ئێستادا ئێران بەرەوڕووی چەندین ئاستەنگی ئابووری و سیاسی بووەتەوە کە هەریەکەیان ڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر هەڵاوسانی بازاڕە داراییەکانی ئەو وڵاتە هەبووە. لە نێو ئەم تەحەددایانەدا ئەو نیگەرانیانەی کە بەهۆی زیادبوونی مەترسییە ئەمنییەکان لە ناوچەکەدا دروست دەبن، ئەگەری هەنگاوی سەربازیی ئیسرائیل و بەرزبوونەوەی نرخی سووتەمەنی هەیە. ئەم ڕاپۆرتە بەدواداچوون بۆ هۆکارە سەرەکییەکانی هەڵاوسان لە بازاڕە داراییەکانی ئێران و لێکەوتەکانی دەکات. لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا نرخی دۆلار لە بازاڕی کراوەی ئێران گەیشتووەتە زیاتر لە ٦٦ هەزار تۆمان.

ئەم زیادبوونە بەرچاوەی نرخی ئاڵوگۆڕ بە شێوەیەکی سەرەکی دەگەڕێتەوە بۆ ئەم هۆکارانەی خوارەوە:

١. گرژییەکانی ناوچەکە و ئەگەری کردەوەی سەربازیی ئیسرائیل:

نیگەرانی لە شەڕ لە ناوچەکە و ئەگەری ململانێی سەربازی، خواست لەسەر دراوی بیانی وەک پەناگەیەکی ئەمن زیاد کردووە. ئەم زیادبوونی خواست لەسەر نرخی دۆلار فشاری بەرزبوونەوەی دروستکردووە.

بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین و هەڵاوسانی چاوەڕوانکراو:

بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین لە ئێران بووەتە هۆی بەرزبوونەوەی هەڵاوسانی چاوەڕوانکراو لە نێو خەڵک و چالاکانی ئابووریدا. ئەم دۆخە مەیلی خەڵک بۆ وەبەرهێنان لە بازاڕی دراوی بیانیدا بەهێزتر کردووە لەبری بازاڕەکانی ناوخۆ. بۆ جاری بێشومار پێوەرەکانی بۆرسەی تاران لە خوار 2 ملیۆن یەکە دابەزیوە.

ئەم کەمبوونەوەی پێوەرە دەتوانێت بەهۆی ئەم هۆکارانەی خوارەوە بێت:

ناسەقامگیری سیاسی و ئابووری:

ناسەقامگیری سیاسی و ئەمنی وەبەرهێنەرانی بێهیوا کردووە لە چوونە ناو بازاڕە داراییە ناوخۆییەکان. ئەم دۆخە بووەتە هۆی کشانەوەی پارە لە بازاڕی بۆرسە و دابەزینی بەهای پشکی کۆمپانیاکان.

کشانەوەی نەختینەیی لە بازاڕی بۆرسە:

لە دۆخێکدا کە متمانە بە بازاڕی سەرمایە کەم دەبێتەوە، وەبەرهێنەران مەیلیان بەرەو ئەو بازاڕانە هەیە کە ئەگەری تەسفیەکردنی خێراتریان هەیە، وەک بازاڕی دراو یان زێڕ. ئەم گۆڕانکارییە لە ئاراستەی نەختینەیی وایکردووە کە پێوەرەکانی بازاڕی بۆرسە چەندین جار دابەزێت.

جگە لە ئاستەنگە دەرەکییەکان، هۆکارە ناوخۆییەکانیش کاریگەرییان لەسەر دۆخی ئابووری وڵات هەبووە:

بڕیارە ئابوورییە ناسەقامگیرەکان:

سیاسەتە ئابوورییە ناسەقامگیرەکان و نەبوونی شەفافیەت لە بڕیارە ئابوورییەکاندا، وەبەرهێنەرانی بەرەو بازاڕی سەلامەتتر پاڵ دەنێن.

بەرزبوونەوەی هەڵاوسان:

بەرزبوونەوەی نرخ و بەرزبوونەوەی هەڵاوسان توانای کڕینی خەڵک کەمکردووەتەوە و بازاڕی ناوخۆی لاوازکردووە. بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین سووتەمەنی ئەم ڕەوتە و هەڵاوسانی توندتر کردووە. بە لەبەرچاوگرتنی بارودۆخی ئێستا، ئایندەی ئابووری ئێران زۆر بەندە بە فاکتەرە سیاسییەکان و بڕیارە ناوخۆییەکان.

هەندێک لە سیناریۆ ئەگەرییەکان بەم شێوەیەن:

 زیادبوونی مەترسییە ئەمنییەکان: ئەگەر هەڕەشە سەربازییەکانی ئیسرائیل زیاد بکات یان ململانێی سەربازی ڕووبدات، ئەگەری ئەوە هەیە کە نرخی ئاڵوگۆڕی دراو دووبارە بەرزبێتەوە و بازاڕی بۆرسە زیاتر دابەزێت. هەڵاوسانی زیاتر لەگەڵ بەرزبوونەوەی نرخی سووتەمەنی: لەگەڵ بەردەوامبوونی بەرزبوونەوەی نرخی سووتەمەنی و هەڵاوسان، پێدەچێت نرخی ئاڵوگۆڕی دراو بەردەوام بێت لە بەرزبوونەوە و متمانە بە بازاڕە ناوخۆییەکان زیاتر دابەزێت.

پێویستی چاکسازی ئابووری: بۆ ڕێگریکردن لە داڕمانی زیاتری بازاڕە داراییەکان، پێویستی بە سیاسەتی ئابووریی بەردەوام و چاکسازیی پێکهاتەیی هەیە. ئەگەرنا ناجێگیری بازاڕ بەردەوام دەبێت. دۆخی ئێستای ئابووری ئێران، تێکەڵەیەکی ئاڵۆز لە فشارە ناوخۆیی و دەرەکییەکان نیشان دەدات کە کاریگەرییان لەسەر یەکتر هەیە. لەلایەک ناسەقامگیری سیاسی و ئەمنی لە ناوچەکە و هەڕەشە سەربازییەکان و لەلایەکی تریشەوە بڕیاری ناسەقامگیری ئابووری و هەڵاوسانی بەرز، وایکردووە بازاڕە داراییەکانی وڵات هەڵاوسانی توندی بەسەردا بێت. لە دۆخێکی وادا چاکسازی ئابووری و گەڕاندنەوەی متمانەی گشتی بۆ بازاڕە ناوخۆییەکان دەتوانێت ڕێگەیەکی کاریگەر بێت بۆ کەمکردنەوەی ناجێگیری. ئەگەرنا بەردەوامبوونی ناسەقامگیری دەتوانێت ببێتە هۆی بەرزبوونەوەی زیاتری نرخی ئاڵوگۆڕ و دابەزینی زیاتری پێوەرەکانی بازاڕی بۆرسە. شۆرێش مۆهی

بۆچونی نوێ